پیامبر خدا صلی الله علیه و اله وسلم، نسبت به پیامبران دیگر، معجزات بسیاری داشتند که شیخ عباس قمی، نویسنده کتاب منتهی الآمال، به نقل از ابن شهر آشوب، عدد آن را چـهار هزار و چهارصد و چهل شمارش کرده اند. و از بین این تعداد زیاد، سه هزار مورد از معجزات پیامبر ذکر شده است.[1]

1. معجزاتی است که متعلّق به اجرام سماويّه‏ است.

اگر بخواهیم معجزات پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله و سلم را به صورت دسته بندی شده بیان کنیم، می توان آن را در هفت نوع تقسیم کرد. این تقسیمات را شیخ عباس قمی، در کتاب حیاه القلوب بیان کرده است.
نوع اول از این معجزات، همان طور که در نوشته های دیگر بزرگواران بود، معجزاتی است که متعلّق به اجرام سماويّه‏ (آسمانی) است.
مانند شقّ قمر، و ردّ شمس، و تظليل غمام، و نزول باران، و نازل شدن مائده و طعام‏ها و ميوه‏ها برى آن حضرت از آسمان و غير ذلك.

اوّل: در شقّ قمر:

قال اللّه تعالى: اقْتَرَبَتِ السَّاعَةُ وَ انْشَقَّ الْقَمَرُ، وَ إِنْ يَرَوْا آيَةً يُعْرِضُوا وَ يَقُولُوا سِحْرٌ مُسْتَمِرٌّ. « قمر، آيه 1 و 2.»
يعنى: نزديك شد قيامت و به دونيم شد ماه و اگر ببينند آيتى و معجزه رو مى‏ گردانند و مى‏ گويند سحرى است پيوسته.
ا اين آيات وقتى نازل شد كه قريش در مكّه از آن حضرت معجزه طلب كردند، حضرت اشاره به ماه فرمود، به قدرت حقّ تعالى به دونيم شد. و در بعضى روايات است كه آن شب چهاردهم ذى حجّه بود.[2]

دوّم: ردّ شمس:

علماء خاصّه و عامه به سندهاى بسيار از اسماء بنت عميس و غير از روايت كرده‏ اند كه روزى حضرت رسول صلّى اللّه عليه و آله و سلم، حضرت امير المؤمنين را پى كارى فرستاد و چون وقت نماز عصر شد و نماز عصر گزاردند حضرت امير عليه السّلام آمد و نماز عصر نكرده بود، حضرت رسول صلّى اللّه عليه و آله و سلم سر مبارك خود را در دامن آن حضرت گذارد و خوابيد و وحى بر آن حضرت نازل شد و سر خود را به جامه پيچيده و مشغول شنيدن وحى گرديد تا نزديك شد كه آفتاب فرو رود و چون وحى منقطع شد. حضرت فرمود: يا على! نماز كرده ‏اى؟ گفت: نه يا رسول اللّه، نتوانستم سر مبارك تو را از دامن خود دور كنم، پس حضرت فرمود كه: خداوندا! على مشغول طاعت تو و طاعت رسول تو بود پس آفتاب را براى او برگردان. اسماء گفت: و اللّه ديدم كه آفتاب برگشت و بلند شد و به جايى رسيد كه بر زمين ها تابيد و وقت فضيلت عصر برگشت و حضرت نماز كرد و باز آفتاب فرو رفت. [3]

————————-

[1] منتهی الآمال، فصل پنجم، به نقل از (مناقب ) ابن شهر آشوب 1/189، تحقيق : دكتر بقاعى ، بيروت .
برای مطالعه بیشتر د رخصوص معجزات پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله رجوع کنید به : ( حياة القلوب ) علامه مجلسى (رضوان اللّه عليه ) ، جلد دوم، باب چهاردهم.
[2] طبرسى در مجمع البيان، فخر رازى در مفاتيح الغيب، زمخشرى در الكشّاف، ابن مسعود در تفسير خود و نيز نك: دلائل النبوة بيهقى، ج 2، ص 266؛ الدلائل النبوة اصفهانى، ج 1، ص 370؛ صفة الصفوة، ج 1، ص 91؛ الوفاء باحوال المصطفى، ج 1، ص 273؛ بحار الأنوار، ج 17، ص 357؛ الارشاد مفيد، ج 1، ص 84؛ تفسير القمى، ج 2، ص 340؛ تفسير طبرى، ج 11، ص 544؛ تفسير بغوى، ج 4، ص 258.
[3]الخرائج و الجرائح، ج 1، ص 52- 53؛ بحار الأنوار، ج 17، ص 359، و ج 41، ص 179- 159؛ الخصائص الكبرى، ج 2، ص 324؛ مشكل الآثار، ج 2، ص 8 و ج 4، ص 388؛ احقاق الحق، ج 5 ص 521.
درباره حديث ردّ شمس و اسناد آن نك: ايضا الغدير، ج 3، ص 126- 140؛ احقاق الحق، ج 5، ص 522؛ شرح الشفا، ج 1، ص 589 و 590؛ كفاية الطالب، 384؛ البداية و النهاية، ج 6، ص 80.